Η επίσημη αφήγηση μιλά για αποκλιμάκωση. Οι δείκτες δείχνουν βελτίωση. Το πορτοφόλι, όμως, επιμένει να διαφωνεί. Στα ράφια των σούπερ μάρκετ, στα ενοίκια και στους λογαριασμούς ενέργειας, η ακρίβεια παραμένει πεισματικά παρούσα. Το ερώτημα που απασχολεί τους πολίτες είναι απλό: πώς γίνεται να «πέφτει» ο πληθωρισμός, αλλά οι τιμές να μην πέφτουν;
Πληθωρισμός vs τιμές: Η κρίσιμη διαφορά
Ο πληθωρισμός μετρά τον ρυθμό αύξησης των τιμών, όχι το επίπεδό τους. Όταν ο ρυθμός επιβραδύνεται, οι τιμές συνεχίζουν να ανεβαίνουν—απλώς πιο αργά. Για ένα νοικοκυριό που έχει ήδη απορροφήσει αλλεπάλληλες αυξήσεις, η «αποκλιμάκωση» δεν μεταφράζεται σε ανακούφιση. Με άλλα λόγια, δεν επιστρέφουμε στο σημείο εκκίνησης· απλώς επιβραδύνουμε την ανηφόρα.
Η ακαμψία των τιμών και ποιος ωφελείται
Σε βασικές αγορές—τρόφιμα, ενοίκια, ενέργεια—οι τιμές παρουσιάζουν ακαμψία προς τα κάτω. Οι επιχειρήσεις προσαρμόστηκαν σε υψηλότερα κόστη και, όπου η ζήτηση αντέχει, διατηρούν τα περιθώρια κέρδους.
Η αλυσίδα από τον παραγωγό στο ράφι παραμένει μακριά, με ενδιάμεσους που απορροφούν ή μετακυλίουν το κόστος. Το αποτέλεσμα είναι ότι η αποκλιμάκωση δεν «περνά» στον τελικό καταναλωτή.
Φόροι και έμμεσες επιβαρύνσεις: Ο αόρατος πολλαπλασιαστής
Η Ελλάδα παραμένει χώρα υψηλών έμμεσων φόρων. Ο ΦΠΑ λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής της ακρίβειας: όταν ανεβαίνει η καθαρή τιμή, ο φόρος την ακολουθεί. Ακόμη κι αν σταθεροποιηθούν τα κόστη, η φορολογική δομή καθιστά δύσκολη τη γρήγορη αποκλιμάκωση στο ράφι. Τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής αποτυπώνουν τον ρυθμό, όχι την κοινωνική πίεση που προκαλεί το επίπεδο τιμών.
Μέτρα ελέγχου: Γιατί δεν αρκούν
Πρόστιμα, «καλάθια» και πλαφόν έχουν επικοινωνιακή αξία, αλλά περιορισμένο διαρθρωτικό αποτέλεσμα. Χωρίς ουσιαστικό έλεγχο της εφοδιαστικής αλυσίδας και διαφάνεια στα περιθώρια κέρδους, οι παρεμβάσεις μοιάζουν με ασπιρίνη σε χρόνιο πρόβλημα. Η εποπτεία από το Υπουργείο Ανάπτυξης συχνά έρχεται εκ των υστέρων, όταν οι αυξήσεις έχουν ήδη παγιωθεί.
Τι θα έφερνε άμεση ανακούφιση
Ρεαλιστικές λύσεις υπάρχουν, αλλά απαιτούν πολιτικό κόστος και τεχνική δουλειά: στοχευμένες μειώσεις έμμεσων φόρων σε βασικά αγαθά, υποχρεωτική δημοσιοποίηση περιθωρίων σε κρίσιμους κλάδους, ενίσχυση ανταγωνισμού σε ενέργεια και logistics, και σύνδεση μισθών με την πραγματική αγοραστική δύναμη—όχι μόνο με δείκτες.
Η ακρίβεια δεν είναι στατιστικό φαινόμενο· είναι κοινωνική εμπειρία. Όσο η δημόσια συζήτηση μένει στους ρυθμούς και όχι στα επίπεδα τιμών, το χάσμα ανάμεσα σε δείκτες και καθημερινότητα θα μεγαλώνει. Οι πολίτες δεν ζητούν διαγράμματα· ζητούν ανάσα. Και αυτή θα έρθει μόνο όταν η πολιτική μεταφράσει τους αριθμούς σε πραγματική μείωση του κόστους ζωής.