Τα μπλόκα επιστρέφουν σχεδόν κάθε χειμώνα, αλλά το μήνυμα που εκπέμπεται από τα χωράφια και τους κόμβους των εθνικών οδών δεν είναι πια μονοδιάστατο. Οι επιδοτήσεις βρίσκονται στην κορυφή της επικαιρότητας, όμως αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Κάτω από αυτήν συσσωρεύεται ένα πλέγμα διαρθρωτικών προβλημάτων που απειλεί τη βιωσιμότητα της πρωτογενούς παραγωγής.
Κόστος παραγωγής: Ο αόρατος εχθρός
Η εκτόξευση του κόστους ενέργεια, καύσιμα, λιπάσματα, ζωοτροφές έχει διαβρώσει τα περιθώρια των παραγωγών. Ακόμη και σε χρονιές που οι τιμές πώλησης δείχνουν καλύτερες, το καθαρό αποτέλεσμα συχνά παραμένει αρνητικό. Η αγροτική οικονομία λειτουργεί με καθυστέρηση: οι αυξήσεις περνούν άμεσα στο κόστος, αλλά σπάνια μετακυλίονται αναλογικά στην τιμή παραγωγού.
Αγορά και μεσάζοντες: Το κενό μεταξύ χωραφιού και ραφιού
Το παράδοξο είναι γνωστό στους πολίτες: ο παραγωγός πιέζεται, ο καταναλωτής πληρώνει ακριβά. Το κενό αυτό δημιουργείται στην αλυσίδα εμπορίας. Η έλλειψη διαφάνειας και συλλογικών σχημάτων διαπραγμάτευσης αφήνει τον αγρότη εκτεθειμένο, ενώ οι ενδιάμεσοι απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος της υπεραξίας. Χωρίς ισχυρούς συνεταιρισμούς και κανόνες στην αγορά, οι στρεβλώσεις διαιωνίζονται.
Επιδοτήσεις και διοίκηση: Ανακούφιση ή παγίδα;
Οι ενισχύσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής παραμένουν κρίσιμες, αλλά δεν αρκούν για να στηρίξουν ένα μοντέλο που παράγει με υψηλό κόστος και χαμηλή διαπραγματευτική δύναμη. Επιπλέον, οι καθυστερήσεις και τα λάθη στη διαχείριση, με αιχμή τον ρόλο και το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, μετατρέπουν την επιδότηση από εργαλείο σταθερότητας σε πηγή ανασφάλειας. Η πολιτική αντιπαράθεση για τις πληρωμές συχνά αποκρύπτει το βασικό: χωρίς θεσμική αξιοπιστία, καμία ενίσχυση δεν λειτουργεί.
Οι επόμενες δράσεις των αγροτών – Τι θα συμβεί στις κύριες εθνικές αρτηρίες από την Τρίτη
Κυβέρνηση και πολιτικό κόστος
Στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η πίεση είναι διπλή. Από τη μία, η ανάγκη δημοσιονομικής πειθαρχίας. Από την άλλη, ο φόβος κοινωνικής κλιμάκωσης. Οι εξαγγελίες στοχευμένων μέτρων επιστροφές φόρων, ενισχύσεις ρεύματος αποσκοπούν στη διαχείριση της έντασης, όχι στη ριζική αλλαγή του μοντέλου. Το αποτέλεσμα είναι ένας φαύλος κύκλος υποσχέσεων και μπλόκων.
Το διακύβευμα για την κοινωνία
Το αγροτικό δεν είναι «ειδικό» ζήτημα. Συνδέεται άμεσα με την ακρίβεια στο ράφι, την επισιτιστική ασφάλεια και την περιφερειακή συνοχή. Όσο η πολιτική συζήτηση εγκλωβίζεται στις επιδοτήσεις, τόσο αποφεύγεται η ουσία: ανταγωνιστικό κόστος, διαφάνεια στην αγορά, ισχυρά συλλογικά σχήματα και σταθεροί κανόνες. Χωρίς αυτά, τα μπλόκα θα επανέρχονται όχι ως πίεση για περισσότερα χρήματα, αλλά ως προειδοποίηση ότι το παραγωγικό μοντέλο έχει φτάσει στα όριά του.