Σαφή μηνύματα υπέρ μιας ουσιαστικής συνταγματικής αναθεώρησης και συνολικής θεσμικής θωράκισης εξέπεμψαν ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, Νίκος Ανδρουλάκης και ο πρώην πρόεδρος του κόμματος και πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Ευάγγελος Βενιζέλος, στην εκδήλωση του InSocial με θέμα «Προκλήσεις και αναγκαιότητες ενόψει της Συνταγματικής Αναθεώρησης», που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ. Την εκδήλωση συντόνισε ο Παναγιώτης Δουδωνής, Συνταγματολόγος και Βουλευτής ΠΑΣΟΚ
Νίκος Ανδρουλάκης: «Γενναία αναθεώρηση, όχι αναπαλαίωση»
Ο Νίκος Ανδρουλάκης, στον χαιρετισμό του, υπογράμμισε ότι η επόμενη αναθεώρηση πρέπει να σηματοδοτήσει «περισσότερη, δικαιότερη και καλύτερα οργανωμένη δημοκρατία», επισημαίνοντας ότι η χώρα δεν αντέχει άλλη θεσμική στασιμότητα.
Κεντρικό σημείο της παρέμβασής του αποτέλεσε η αναθεώρηση του άρθρου 86, το οποίο αφορά την ευθύνη των υπουργών. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι αξιοποίησε επανειλημμένα το άρθρο αυτό για να μπλοκάρει δικαστικές έρευνες, με αποτέλεσμα «να τροφοδοτείται η οργή της κοινωνίας και να εδραιώνεται ένα καθεστώς ατιμωρησίας».
Ο Νίκος Ανδρουλάκης κάλεσε ανοιχτά τις προοδευτικές και δημοκρατικές δυνάμεις να στηρίξουν μια «γενναία και καθαρή» αναθεώρηση, που θα διασφαλίζει ότι «κανείς πολιτικός δεν στέκεται πάνω από τον νόμο». Παράλληλα ζήτησε ενίσχυση του κοινοβουλευτικού ελέγχου, αναβάθμιση των ανεξάρτητων αρχών και θεσμική θωράκιση σε νέους τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη.
Ευάγγελος Βενιζέλος: «Το πρόβλημα δεν είναι το Σύνταγμα αλλά η εφαρμογή του»
Στην ομιλία του, ο Ευάγγελος Βενιζέλος τόνισε ότι η κρίση αξιοπιστίας των θεσμών προηγείται οποιασδήποτε συνταγματικής συζήτησης. «Το πρόβλημα της χώρας δεν είναι συνταγματικό, είναι βαθιά θεσμικό», ανέφερε, επισημαίνοντας ότι πολλές σημαντικές διατάξεις του Συντάγματος παραμένουν ανενεργές.
Αναφέρθηκε στις εκκρεμότητες και αντιπαραθέσεις γύρω από τις υποθέσεις των υποκλοπών, της Novartis και τις διεργασίες στην Εξεταστική Επιτροπή για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, υπογραμμίζοντας ότι αυτά τα φαινόμενα αποδεικνύουν την ανάγκη αποκατάστασης της εμπιστοσύνης στο κράτος δικαίου.
Ο κ. Βενιζέλος προειδοποίησε ότι η διαδικασία αναθεώρησης απαιτεί συνθήκες κυβερνησιμότητας μετά τις επόμενες εκλογές, εκφράζοντας επιφυλάξεις για το αν η πρώτη Σύνοδος της επόμενης Βουλής θα μπορέσει να ολοκληρώσει τις προβλεπόμενες αλλαγές χωρίς ευρεία συναίνεση.
Τέλος, υπογράμμισε ότι το ΠΑΣΟΚ οφείλει να προσεγγίσει και αυτή την αναθεώρηση με θεσμική υπευθυνότητα, συνεχίζοντας την ιστορική του συμβολή στις μεγάλες θεσμικές μεταρρυθμίσεις.
Ο Νίκος Χριστοδουλάκης, καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην υπουργός και επικεφαλής του InSocial, υπογράμμισε ότι το μήνυμα της συνταγματικής αναθεώρησης πρέπει «να ξεπεράσει τα στενά όρια της αίθουσας και να φτάσει στην κοινωνία». Τόνισε ότι ο διάλογος οφείλει να γίνει ανοικτός και συμμετοχικός, χωρίς τεχνοκρατική απομόνωση.
Η Ευαγγελία Λιακούλη, βουλευτής Λάρισας και υπεύθυνη του Κ.Τ.Ε. Δικαιοσύνης, Θεσμών & Διαφάνειας του ΠΑΣΟΚ, ανέφερε ότι η αναθεώρηση «δεν είναι μια θεσμική συζήτηση αποκομμένη από την πραγματικότητα, αλλά μια διαδικασία άρρηκτα συνδεδεμένη με όσα βιώνει σήμερα η ελληνική κοινωνία». Άσκησε κριτική στην κυβέρνηση, κατηγορώντας την ότι επιχείρησε να προσεγγίσει το ζήτημα επικοινωνιακά, αναφέροντας ότι κατά τη συνάντηση του Πρωθυπουργού με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας τέθηκε θέμα μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων και όχι το άρθρο 86, που αποτελεί, όπως είπε, κρίσιμο ζήτημα διαφάνειας.
Ο Χρήστος Κακλαμάνης, γραμματέας του Τομέα Δικαιοσύνης του ΠΑΣΟΚ, αναφέρθηκε στο πολιτικό σύστημα, τονίζοντας ότι «έχει ενισχυθεί υπερβολικά η ισχύς του Πρωθυπουργού, ο οποίος τείνει να είναι ο ισχυρότερος ηγέτης δυτικού κράτους». Παράλληλα επισήμανε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση «εξαρτάται από την κεντρική εξουσία ακόμη και για τους πόρους», ενώ οι ανεξάρτητες αρχές «φυτοζωούν». Πρόσθεσε ότι ο τρόπος επιλογής των εκπροσώπων των πολιτών στο Κοινοβούλιο «έχει εξελιχθεί σε πεδίο συναλλαγής», ζητώντας γενναίες αλλαγές.
Οι ειδικοί αναλύουν τα όρια και τις προκλήσεις της συνταγματικής αναθεώρησης
Στη συζήτηση που ακολούθησε, ο Χαράλαμπος Ανθόπουλος, καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο ΕΑΠ, επεσήμανε ότι η αναθεώρηση του άρθρου 86 «είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει το Σύνταγμα καλύτερο». Τόνισε ότι χρειάζεται «να ενισχύσουμε τις εξουσίες που έχουν αποδυναμωθεί και να αποδυναμώσουμε εκείνες που έχουν ενισχυθεί υπέρμετρα».
Η Κωνσταντίνα Γεωργάκη, επίκουρη καθηγήτρια Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου στη Νομική Σχολή ΑΠΘ και γραμματέας Τομέα Θεσμών του ΠΑΣΟΚ, ανέφερε ότι «η ανάγκη αναθεώρησης διατάξεων, όπως το άρθρο 86, προκύπτει από τη συμπεριφορά της κυβέρνησης και από τις θεσμικές πρακτικές της». Πρόσθεσε ότι η αναθεώρηση είναι απαραίτητη ώστε το ελληνικό κράτος «να ανταποκριθεί σε νέες προκλήσεις», όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η κλιματική αλλαγή.
Ο Κωνσταντίνος Μποτόπουλος, συνταγματολόγος και πρώην ευρωβουλευτής, υποστήριξε ότι το Σύνταγμα «βρίσκεται σήμερα σε μια πληρότητα που δεν απαιτεί δομικές αλλαγές». Εκτίμησε ότι το αναθεωρητικό εγχείρημα «δεν είναι αναγκαίο και απαραίτητο», τονίζοντας πως «τα προβλήματα της χώρας δεν είναι συνταγματικά, αλλά πολιτικά και θεσμικά».
Τέλος, ο Νίκος Παπασπύρου, αναπληρωτής καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στη Νομική Σχολή, σημείωσε ότι «το άρθρο 86, όπως ισχύει σήμερα, δεν επιτρέπει ουσιαστική ποινική διερεύνηση ευθυνών υπουργών». Επισήμανε πως αν τέτοια ζητήματα δεν τεθούν ξεκάθαρα, «όπως τα έθεσε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Ανδρουλάκης, η κοινωνία θα μας πάρει με τις πέτρες».