Κύριε Τσίπρα όταν ζητάτε Χ σιωπή, η λογοκρισία έχει ήδη κερδίσει!

Υπάρχουν στιγμές που το δημόσιο ήθος δοκιμάζεται όχι από όσα λέγονται, αλλά από όσα κάποιοι επιμένουν να μην επιτρέψουν να ειπωθούν. Η πρόσφατη συζήτηση γύρω από τη δημοσίευση αποσπασμάτων από το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα δεν αφορά ένα απλό δημοσιογραφικό ζήτημα· αφορά τον σκληρό πυρήνα της δημοκρατίας.

Το άρθρο 14 του Συντάγματος δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών. Ο Τύπος είναι ελεύθερος. Η λογοκρισία απαγορεύεται. Όχι «υπό προϋποθέσεις». Όχι «εφόσον συμφέρει». Απαγορεύεται απολύτως και καθολικά. Το Σύνταγμα δεν θεσπίστηκε για να προστατεύει την ευαισθησία των πολιτικών προσώπων αλλά για να διασφαλίζει ότι η κοινωνία γνωρίζει όσα πρέπει να γνωρίζει — ακόμη κι αν αυτά ενοχλούν.

Υπό αυτή τη θεμελιώδη παραδοχή, η δημοσίευση αποσπασμάτων από το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα δεν δεσμεύεται από καμία διάταξη, κανέναν περιορισμό, καμία θεσμική υποσημείωση. Πρόκειται για δημόσιο πρόσωπο, για πολιτικό λόγο, για υλικό που αφορά άμεσα τη δημόσια ζωή. Τα όσα δημοσιεύθηκαν προκύπτουν από δημοσιογραφική έρευνα και όχι από «υποκλοπή ψηφιακών αρχείων», όπως ισχυρίζεται ο εκδοτικός οίκος του βιβλίου. Ο ίδιος ο κ. Τσίπρας αποφάσισε να προχωρήσει σε αποκαλύψεις που αφορούν τη ζωή των πολιτών. Δεν μπορεί, συνεπώς, κανένα εξώδικο να εμποδίσει τη δημοσίευση. Και, όπως είχε αποφανθεί πριν από χρόνια το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, ο Τύπος δεν υπηρετεί τους κυβερνώντες — υπηρετεί τους κυβερνώμενους.

Κι όμως, η συζήτηση δεν τελειώνει εκεί. Διότι το πρόβλημα δεν είναι νομικό· είναι βαθύτατα πολιτικό. Στην περίπτωση των σχετικών δημοσιευμάτων, η προσπάθεια φίμωσης ξεπερνάει κάθε όριο, αναβιώνοντας νοοτροπίες που η Μεταπολίτευση υποτίθεται ότι είχε οριστικά εγκαταλείψει. Δεν πρόκειται απλώς για ενόχληση. Πρόκειται για έναν απροκάλυπτο πειρασμό ελέγχου της ενημέρωσης και, κατ’ επέκταση, του δημόσιου λόγου.

Η δημοκρατία δεν απειλείται μόνο από εκείνους που την αντιμάχονται. Απειλείται και από όσους πιστεύουν ότι μπορούν να τη διαχειριστούν κατά το δοκούν, να της επιβάλλουν φίλτρα, να της υπαγορεύσουν τι είναι «επιτρεπτό» να δημοσιευθεί. Η λογοκρισία δεν εμφανίζεται πάντοτε με στολές και διατάγματα· εμφανίζεται συχνά με ανακοινώσεις, υπαινιγμούς και «παραινέσεις». Και γι’ αυτό είναι πιο επικίνδυνη.

Είναι στοιχειώδης υποχρέωση του Τύπου να δημοσιεύει. Και είναι στοιχειώδης υποχρέωση των πολιτικών να αντέχουν τη δημοσίευση. Όσοι δυσκολεύονται με αυτή την απλή αλήθεια, δεν έχουν πρόβλημα με τα δημοσιεύματα. Έχουν πρόβλημα με τη δημοκρατία.

Και αυτό —στο τέλος— είναι το πραγματικά ανησυχητικό.