Δεν πρόκειται για μια στιγμιαία δυσαρέσκεια ούτε για «γκρίνια της εποχής». Η κοινωνική κόπωση έχει αποκτήσει χαρακτηριστικά μόνιμης κατάστασης. Ακρίβεια, στέγη, δημόσιες υπηρεσίες, ανασφάλεια, αγροτικά μπλόκα —όλα συσσωρεύονται και παράγουν ένα πολιτικό κλίμα χαμηλής αντοχής, όπου η φράση «δεν πάει άλλο» λειτουργεί πια ως συλλογικό συμπέρασμα.
Από την αντοχή στην εξάντληση
Τα νοικοκυριά έχουν απορροφήσει αλλεπάλληλα σοκ. Οι μισθοί δεν ακολουθούν το κόστος ζωής, οι ενοικιαστές πιέζονται, οι μικρομεσαίοι λειτουργούν με οριακές ρευστότητες και αγρότες είναι οι πρώτοι που… χρεοκόπησαν και βγήκαν στους δρόμους. Σε άλλες περιπτώσεις η κόπωση δεν εκδηλώνεται πάντα με διαδηλώσεις, εκδηλώνεται με αποχή, σιωπή, κυνισμό. Είναι η στιγμή που η κοινωνία σταματά να περιμένει λύσεις και απλώς διαχειρίζεται ζημιές.
Πολιτική αφήγηση vs καθημερινή εμπειρία
Η επίσημη πολιτική γλώσσα επιμένει στους δείκτες και στις «βελτιώσεις». Όμως η εμπειρία του πολίτη στο ράφι, στο ενοίκιο, στην ουρά μιας υπηρεσίας ακυρώνει το αφήγημα. Όταν η απόσταση ανάμεσα σε λόγο και βίωμα μεγαλώνει, η αξιοπιστία φθείρεται. Και όταν φθείρεται η αξιοπιστία, οι θεσμοί μπαίνουν στο κάδρο της αμφισβήτησης, από τη Βουλή έως την καθημερινή επαφή με το κράτος.
Η κόπωση ως πολιτικό ρίσκο
Στο πολιτικό σύστημα, η κοινωνική κόπωση μεταφράζεται σε αστάθεια. Η αίσθηση αδικίας τροφοδοτεί αντισυστημικό λόγο, ενώ η αδυναμία άμεσης ανακούφισης ενισχύει την πεποίθηση ότι «όλοι ίδιοι είναι». Η διαχείριση της έντασης—με αποσπασματικά μέτρα—μπορεί να κερδίζει χρόνο, αλλά δεν αντιστρέφει το κλίμα. Το αποτέλεσμα είναι μια κοινωνία που δεν εξεγείρεται μαζικά, αλλά αποσύρεται.
Θεσμοί υπό πίεση
Η πίεση αυτή αγγίζει τον πυρήνα της δημοκρατικής λειτουργίας. Η εμπιστοσύνη προς το Ελληνικό Κοινοβούλιο και τις ανεξάρτητες αρχές δοκιμάζεται όταν οι αποφάσεις φαίνονται αποκομμένες από την πραγματικότητα. Η εφαρμογή πολιτικών «εκ των υστέρων»—μετά την εκδήλωση της κρίσης—ενισχύει την αίσθηση ότι το κράτος ακολουθεί, δεν προλαμβάνει.
Τι σημαίνει το «δεν πάει άλλο»
Το «δεν πάει άλλο» δεν είναι σύνθημα· είναι δείκτης. Δείχνει ότι τα κοινωνικά αποθέματα ανοχής εξαντλήθηκαν. Σε τέτοιες συνθήκες, η πολιτική επιλογή δεν είναι αν θα υπάρξει αντίδραση, αλλά πότε και με ποια μορφή. Η πραγματική πρόκληση για το πολιτικό σύστημα δεν είναι η επικοινωνία, αλλά η ουσία: παρεμβάσεις που μειώνουν άμεσα το βάρος της καθημερινότητας και αποκαθιστούν την αίσθηση δικαιοσύνης.
Αν αυτό δεν συμβεί, η κοινωνική κόπωση δεν θα εκτονωθεί. Θα παγιωθεί. Και τότε, το «δεν πάει άλλο» θα πάψει να είναι προειδοποίηση—θα γίνει πολιτικό δεδομένο.