Το έργο του Great Sea Interconnector (GSI), που σχεδιάστηκε για να ενώσει ηλεκτρικά την Ελλάδα με την Κύπρο και να απελευθερώσει την ενεργειακή απομόνωση της Μεγαλονήσου, έχει μετατραπεί σε σημείο έντονης πολιτικής και διπλωματικής αντιπαράθεσης. Αυτό που ξεκίνησε ως σύμβολο συνεργασίας, σήμερα φαίνεται πως δοκιμάζει τις αντοχές των σχέσεων Αθήνας–Λευκωσίας, με τον ΑΔΜΗΕ, την Κυπριακή κυβέρνηση και την ελληνική κυβέρνηση σε αντίθετες θέσεις, και τον ρόλο της Τουρκίας να προσθέτει νέες γεωπολιτικές προκλήσεις.
Η θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας
Αυτό που προκαλεί εύλογες απορίες από τη σκηνικό που έχει διαμορφωθεί είναι η στάση του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη. Επισήμως η θέση της Λευκωσίας ως προς το ενεργειακό έργο παραμένει αμετάβλητη.
Το ηλεκτρικό καλώδιο αποτελεί κομβική ενεργειακή υποδομή για την Κύπρο, που εκτός από την επίλυση του ενεργειακού της, προσδίδει στο νησί και γεωπολιτική αξία στην Ανατολική Μεσόγειο. «Η θέση της Λευκωσίας είναι ξεκάθαρη, η θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ενιαία. Το έργο είναι στρατηγικής σημασίας. Η βιωσιμότητά του εξαρτάται από την υλοποίηση δεσμεύσεων που έχει αναλάβει ο φορέας υλοποίησης, που είναι ο ΑΔΜΗΕ και αναμένουμε την υλοποίηση των συγκεκριμένων δεσμεύσεων», ανέφερε χθες Τετάρτη ο κ. Χριστοδουλίδης, ο οποίος ωστόσο δεν τοποθετήθηκε επί των όσων δημοσίως ανέφερε ο ΥΠΟΙΚ στην «Καθημερινή» της Κύπρου.
Στο πολιτικό παρασκήνιο της Λευκωσίας διίστανται οι απόψεις για τις πραγματικές επιδιώξεις της κυπριακής πλευράς. Όσο ο αρνητισμός Κεραυνού παρέμενε στο παρασκήνιο, η απουσία προεδρικής παρέμβασης αποδιδόταν σε λόγους διατήρησης ισορροπιών εντός του κυβερνητικού σχήματος. Στη συνέχεια, στο πολιτικό παρασκήνιο γινόταν έντονος λόγος πως η κυπριακή πλευρά κάνει δεύτερες σκέψεις για τη συμμετοχή της στον GSI και πως δημιουργεί το αναγκαίο υπόβαθρο απεγκλωβισμού της.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειωθεί πως γινόταν λόγος και για έντονες πιέσεις επιχειρηματιών από τον χώρο παραγωγής ΑΠΕ, που θεωρούν το καλώδιο ως ανταγωνιστή της.
Η κρίση μετά τις δηλώσεις Κεραυνού – Το μήνυμα της Αθήνας
Η αφορμή της έντασης ήταν η συνέντευξη του Υπουργού Οικονομικών της Κύπρου, Μάκη Κεραυνού, όπου επανέλαβε την αμφιβολία του για τη βιωσιμότητα του έργου και άφησε σαφείς αιχμές για καθυστερήσεις του ΑΔΜΗΕ σε χρονοδιαγράμματα, κατασκευαστικά ζητήματα και βυθομετρήσεις. Ο κ. Κεραυνός υπογράμμισε πως δεν προτίθεται να εγκρίνει την εκταμίευση των 25 εκατ. ευρώ που έχει εγκρίνει η ΡΑΕΚ για τα ανακτήσιμα έξοδα του ΑΔΜΗΕ για το 2025, μέχρι να ολοκληρωθούν υποχρεώσεις του φορέα υλοποίησης.
Η συνέντευξη προκάλεσε έντονη αντίδραση στην Αθήνα. Στελέχη όπως ο Αντιπρόεδρος Κωστής Χατζηδάκης, ο Υπουργός Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης ζήτησαν άμεση αποσαφήνιση από τη Λευκωσία, υπογραμμίζοντας τη στρατηγική σημασία του έργου για την Ελλάδα και την Ευρώπη.
«Το καλώδιο αυτό είναι ενταγμένο στον ευρωπαϊκό ενεργειακό σχεδιασμό. Δεν είναι εθνικό σχέδιο της Ελλάδας. Αφορά τις διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αποτελεί επομένως πρότζεκτ ευρωπαϊκής προτεραιότητας», τόνισε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης.
«Έχουν υπάρξει κατά καιρούς συζητήσεις μεταξύ των δύο κυβερνήσεων. Είναι ένα σχέδιο από το οποίο κυρίως ωφελημένη, κατά τη δική μας άποψη, είναι η Κύπρος. Για λόγους νομίζω προφανείς, αίρεται η ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου. Από εκεί και πέρα, η δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης είναι πάρα πολύ συγκεκριμένη. Έχει εκφραστεί με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, όχι μόνο με δηλώσεις, αλλά και με συγκεκριμένες κινήσεις από επιμέρους υπουργεία και δημόσιους φορείς, αλλά απομένει να ξεκαθαριστεί τι θέλει να κάνει και η Κύπρος», προσέθεσε.
«Όσον αφορά στην Ελλάδα, επαναλαμβάνω, η δέσμευσή μας είναι δεδομένη. Η κυπριακή κυβέρνηση είναι αυτή, μετά και τη δήλωση που έκανε ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου που πρέπει να αποσαφηνίσει τη στάση της», κατέληξε.
«Κανένα βήμα πίσω από την Αθήνα», ξεκαθαρίζουν διπλωματικές πηγές όσον αφορά το έργο του Great Sea Interconnector. Ειδικότερα, η πρόθεση της Αθήνας είναι να συνεχιστεί κανονικά το έργο βάσει προγραμματισμού καθώς έχει και την ευρωπαϊκή υποστήριξη, όπως τόνισε η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Λάνα Ζωχιού.
Συγκεκριμένα, η Λάνα Ζωχιού αναφέρει:
«Η ηλεκτρική διασύνδεση με την Κύπρο και το Ισραήλ είναι ένα έργο γεωστρατηγικής σημασίας. Έχει εξασφαλίσει την ευρωπαϊκή υποστήριξη. Το έργο αυτό πέρα από την ευρωπαϊκή υποστήριξη, εδράζεται στο Διεθνές Δίκαιο. Το έργο θα προχωρήσει βάσει προγραμματισμού».
Η ελληνική κυβέρνηση ανέβασε τους τόνους, προειδοποιώντας τη Λευκωσία για τις συνέπειες μιας καθυστέρησης στην εκταμίευση των χρημάτων. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης υπογράμμισε ότι η Ελλάδα επιδιώκει την ολοκλήρωση του έργου, αλλά το κόστος δεν μπορεί να επωμιστεί εξ ολοκλήρου η χώρα, καθώς πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό, όχι εθνικό έργο.
Ο Υπουργός Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου σημείωσε ότι οι δηλώσεις Κεραυνού «στέλνουν αμφίσημο μήνυμα και δημιουργούν ερωτηματικά» και τόνισε την ανάγκη να ξεκαθαρίσει η κυπριακή πλευρά τη θέση της. Το θέμα θα τεθεί στο άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας, με εκπροσώπους και από τις δύο πλευρές.
O Γεραπετρίτης και οι αντιδράσεις της Άγκυρας
Αμέσως μετά το «μπάχαλο» που προκάλεσε η συνέντευξη Κεραυνού, η ελληνική κυβέρνηση ανέβασε τους τόνους, στρέφοντας την προσοχή προς την Τουρκία, η οποία είναι η κύρια αιτία των καθυστερήσεων στην υλοποίηση του έργου.
Ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης προειδοποίησε για «συνέπειες» σε περίπτωση παρεμπόδισης των εργασιών από «τρίτη χώρα», φωτογραφίζοντας την Τουρκία. Όπως δήλωσε:
«Η Τουρκία επιχείρησε να ακολουθήσει μια πολιτική παρεμπόδισης αυτού του ευρωπαϊκού έργου. Αυτό δεν σταμάτησε την ελληνική προσπάθεια. Οι έρευνες ολοκληρώθηκαν… Η πόντιση του καλωδίου θα συνεχιστεί», προσθέτοντας ότι το έργο αποτελεί «κομμάτι του γεωστρατηγικού παζλ στην Ανατολική Μεσόγειο».
Η δήλωση αυτή προκάλεσε άμεσες διαρροές από την κυβέρνηση Ερντογάν, που χαρακτήρισε τις δηλώσεις ως «αυθάδη απειλή». Η Αθήνα, ωστόσο, διαμηνύει ότι το έργο είναι ευρωπαϊκό και ότι οποιαδήποτε παρεμπόδιση θα έχει πολιτικό κόστος για την Άγκυρα.
Ο ΑΔΜΗΕ επιμένει και το χρονοδιάγραμμα
Ο ΑΔΜΗΕ υποστηρίζει ότι το έργο προχωρά κανονικά, με την κατασκευή του καλωδίου στα εργοστάσια της Nexans και ότι οι καθυστερήσεις στις βυθομετρήσεις δεν επηρεάζουν τον προγραμματισμό ολοκλήρωσης το 2030. Ζητά την εκταμίευση των 25 εκατ. ευρώ ετησίως, σύμφωνα με τη συμφωνία του 2024, χωρίς την προϋπόθεση ολοκλήρωσης συγκεκριμένων εργασιών, όπως απαιτεί ο Υπουργός Οικονομικών.
Γεωπολιτική ανάλυση: Ελλάδα, Κύπρος, Τουρκία και ΕΕ
Το έργο δεν αφορά μόνο τις διμερείς σχέσεις Ελλάδας–Κύπρου. Εντάσσεται στον ευρωπαϊκό ενεργειακό σχεδιασμό και αποτελεί στρατηγικό εργαλείο για την Ανατολική Μεσόγειο, ενισχύοντας τη γεωπολιτική παρουσία της ΕΕ στην περιοχή και μειώνοντας την ενεργειακή εξάρτηση της Κύπρου.
Η Τουρκία βλέπει την ανάπτυξη του καλωδίου ως απειλή για τα συμφέροντά της στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, γεγονός που ενισχύει την ένταση και τις καθυστερήσεις στις βυθομετρήσεις. Η Ελλάδα, από την πλευρά της, προσπαθεί να στείλει σαφές μήνυμα: το έργο δεν είναι διμερές «καπρίτσιο», αλλά ευρωπαϊκή προτεραιότητα με πολιτικό κόστος σε περίπτωση παρεμπόδισης.
Οικονομική διάσταση: κόστος, βιωσιμότητα, φορολογούμενοι
Το έργο απαιτεί σημαντικές επενδύσεις, με τα 25 εκατ. ευρώ να αντιπροσωπεύουν ανακτήσιμα έξοδα του ΑΔΜΗΕ που εγκρίθηκαν από τη ΡΑΕΚ για το 2025. Η κυπριακή κυβέρνηση, μέσω του Υπουργού Οικονομικών, υποστηρίζει ότι δεν μπορούν να εκταμιευθούν χρήματα ενόσω υπάρχουν καθυστερήσεις του φορέα υλοποίησης. Η Ελλάδα, από την πλευρά της, επιμένει ότι το κόστος δεν μπορεί να επωμιστεί αποκλειστικά από τους Έλληνες φορολογούμενους και ότι η Κύπρος θα είναι η κυρίως ωφελημένη.
Οι αναλυτές επισημαίνουν ότι η καθυστέρηση στην εκταμίευση ενδέχεται να αυξήσει το κόστος του έργου, να δημιουργήσει εμπλοκές στην παραγωγή ενέργειας και να επηρεάσει την αξιοπιστία των δύο κυβερνήσεων απέναντι σε ευρωπαϊκούς θεσμούς και επενδυτές.
Σενάρια για το μέλλον
Οι επόμενες κινήσεις Λευκωσίας και Αθήνας θα καθορίσουν αν η ηλεκτρική γέφυρα θα ολοκληρωθεί ή θα παραμείνει σύμβολο χαμένων ευκαιριών:
Συνεργασία και επιτάχυνση: Η Κύπρος ξεκαθαρίζει τη θέση της, εγκρίνονται τα ποσά και οι εργασίες συνεχίζονται κανονικά, διασφαλίζοντας την ολοκλήρωση μέχρι το 2030.
Πολιτική ρήξη: Η εκταμίευση καθυστερεί, η Ελλάδα πιέζει μέσω ευρωπαϊκών μηχανισμών και η Τουρκία εκμεταλλεύεται την καθυστέρηση για γεωπολιτικό πλεονέκτημα.
Νέο πλαίσιο κατανόησης: Δημιουργία αναθεωρημένου πλαισίου συμφωνίας με σαφή χρονοδιαγράμματα και δεσμεύσεις, ώστε να ικανοποιούνται και οι δύο πλευρές, μειώνοντας γεωπολιτικούς και οικονομικούς κινδύνους.
Ο Great Sea Interconnector αποτελεί σήμερα κάτι περισσότερο από ένα τεχνικό έργο. Είναι δοκιμασία σχέσεων, γεωπολιτικής στρατηγικής και οικονομικής διαχείρισης. Οι επόμενες εβδομάδες θα δείξουν αν η Ελλάδα και η Κύπρος θα καταφέρουν να μετατρέψουν τις διαφωνίες σε συνεργασία ή αν το έργο θα παραμείνει σύμβολο ασυνεννοησίας και χαμένων ευκαιριών στην Ανατολική Μεσόγειο.
The post Ηλεκτρική διασύνδεση δοκιμάζει τις σχέσεις Ελλάδας-Κύπρου: Οι τουρκικές παρεμβάσεις, το μέλλον του σχεδίου και οι αντιδράσεις appeared first on Newpost.gr.