Σε μια Ανατολική Μεσόγειο που δεν θυμίζει σε τίποτα το σκηνικό του 2023, πραγματοποιείται σήμερα η 10η Τριμερής Διάσκεψη Ηγετών Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ. Κυριάκος Μητσοτάκης, Νίκος Χριστοδουλίδηςκαι Μπενιαμίν Νετανιάχου καλούνται να ξαναπιάσουν το νήμα μιας στρατηγικής συνεργασίας, σε ένα περιβάλλον έντονης αστάθειας, ενεργειακής αναδιάταξης και ανοιχτών πολεμικών μετώπων.
Η συγκυρία θεωρείται κρίσιμη. Ο πόλεμος στη Γάζα, οι εύθραυστες ισορροπίες σε Λίβανο και Συρία, αλλά και οι ευρύτερες γεωπολιτικές ανακατατάξεις, μετατρέπουν την τριμερή από φόρουμ σχεδιασμού σε πεδίο δύσκολων αποφάσεων. Στο παρασκήνιο, βαρύνουσα σημασία έχει και η επικείμενη συνάντηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού με τον Ντόναλντ Τραμπ, η οποία αναμένεται να επηρεάσει καθοριστικά τις επόμενες κινήσεις στην περιοχή.
Ενέργεια: από τα μεγαλεπήβολα σχέδια στη ρεαλιστική προσαρμογή
Η τριμερής οικοδομήθηκε διαχρονικά πάνω στην ανάγκη ενεργειακής ασφάλειας. Όμως τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Η αβεβαιότητα στην περιοχή, οι επενδυτικοί δισταγμοί και η μετατόπιση των διεθνών προτεραιοτήτων έχουν περιορίσει τα φιλόδοξα projects, ωθώντας τις τρεις χώρες σε πιο ευέλικτα σχήματα συνεργασίας.
Στο τραπέζι επανέρχεται ο ρόλος του διαδρόμου Ινδία–Μέση Ανατολή–Μεσόγειος–Ευρώπη (IMEC), όπου Ελλάδα και Κύπρος φιλοδοξούν να λειτουργήσουν ως πύλες προς την ευρωπαϊκή αγορά. Οι πρόσφατες ενεργειακές συμφωνίες στην ευρύτερη περιοχή και η αυξημένη κινητικότητα μεγάλων παικτών δείχνουν ότι ο ενεργειακός χάρτης ξανασχεδιάζεται, όχι όμως χωρίς ρίσκο.
Άμυνα και ασφάλεια: προϋπόθεση για κάθε επένδυση
Η ενεργειακή στρατηγική προϋποθέτει σταθερότητα. Για Αθήνα, Λευκωσία και Ιερουσαλήμ, η ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας αντιμετωπίζεται ως βασικό εργαλείο αποτροπής. Κοινές ασκήσεις, ανταλλαγή τεχνογνωσίας και συζητήσεις για προηγμένα συστήματα άμυνας εντάσσονται σε μια λογική «ασφαλούς περιβάλλοντος», απαραίτητου για επενδύσεις και περιφερειακή συνεργασία.
Παρότι σενάρια για πιο θεσμοθετημένες αμυντικές δομές δεν επιβεβαιώνονται επισήμως, θεωρείται δεδομένο ότι το θέμα θα απασχολήσει τη σημερινή ατζέντα, έστω και σε επίπεδο πολιτικών προθέσεων.
Διπλωματικές ισορροπίες και ρόλος διαμεσολάβησης
Ιδιαίτερη βαρύτητα αποκτά η συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Μαχμούντ Αμπάς. Η Αθήνα επιδιώκει να επαναβεβαιώσει τη θέση της υπέρ της λύσης των δύο κρατών και να διατηρήσει ανοιχτούς διαύλους με όλες τις πλευρές, σε μια περίοδο που οι διεθνείς ισορροπίες είναι εξαιρετικά εύθραυστες. Η Ελλάδα όσο και η Κύπρος φιλοδοξούν να λειτουργήσουν ως αξιόπιστοι συνομιλητές, ενόψει και της επερχόμενης Κυπριακής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναλαμβάνοντας ρόλο γέφυρας μεταξύ Ευρώπης και Ανατολικής Μεσογείου.
Η σημερινή τριμερής δεν διεξάγεται σε συνθήκες κανονικότητας. Είναι μια συνάντηση προσαρμογής σε μια νέα πραγματικότητα, όπου η ενέργεια, η άμυνα και η διπλωματία συνδέονται άρρηκτα. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν –ή θα αναβληθούν– θα δείξουν αν ο άξονας Ελλάδα–Κύπρος–Ισραήλ μπορεί να παραμείνει πυλώνας σταθερότητας ή αν θα δοκιμαστεί περαιτέρω από τις ταχύτατες γεωπολιτικές εξελίξεις.