Υπάρχουν στιγμές στην πολιτική όπου η ανάγκη παύει να είναι επιλογή. Η χώρα σήμερα βρίσκεται σε μια τέτοια στιγμή. Η κοινωνία είναι ανάστατη, η συνοχή δοκιμάζεται, και σε ορισμένες περιπτώσεις — όπως όσα είδαμε στην Κρήτη — η κατάσταση έχει ξεφύγει από τα όρια του θεσμικού αυτονόητου. Δεν πρόκειται για μεμονωμένες παρεκτροπές∙ πρόκειται για σημάδια βαθύτερης αδυναμίας διακυβέρνησης.
Ο πρωθυπουργός δεν έχει πλέον την πολυτέλεια της αναμονής. Δεν έχει την άνεση των αργών αναλύσεων. Ο ανασχηματισμός δεν είναι πολιτική τεχνική — είναι επιτακτική ανάγκη. Όταν το κυβερνητικό σχήμα δεν αντανακλά την πραγματικότητα της κοινωνικής κρίσης, τότε πρέπει να αλλάξει το σχήμα, όχι η πραγματικότητα.
Το πρώτο που επιβάλλεται να πράξει είναι αυτονόητο: αλλαγή προσώπων. Υπουργοί που δεν μπορούν να υπερασπιστούν το χαρτοφυλάκιό τους, που λειτουργούν ως σχολιαστές της επικαιρότητας αντί ως διαχειριστές της, δεν έχουν θέση σε μια κυβέρνηση που παλεύει με φαινόμενα εκτροπής.
Το δεύτερο είναι ακόμα πιο κρίσιμο: δραστική μείωση του υπουργικού συμβουλίου.
Αλήθεια, τι χρειάζονται τόσοι υφυπουργοί;
Τι ακριβώς υπηρετούν — την αποτελεσματικότητα ή την εξυπηρέτηση ισορροπιών;
Οι περισσότεροι, απλώς παρακολουθούν. Παρατηρητές της εξουσίας τους, άφωνοι σε κάθε κρίση. Κι όσοι δεν παρακολουθούν, συχνά παρεμποδίζουν με άστοχες παρεμβάσεις το έργο των υπουργών τους. Η πολιτική δεν είναι ομαδική φωτογραφία∙ είναι ευθύνη με ονοματεπώνυμο.
Εδώ λοιπόν βρίσκεται η ουσία: η χώρα δεν χρειάζεται πολλούς. Χρειάζεται αποτελεσματικούς.
Αλλιώς, η κυβερνητική ομάδα μοιάζει με όχλο χωρίς προορισμό, πολλοί πρωταγωνιστές, κανένα έργο.
Και τέλος, υπάρχει το δύσκολο — αλλά αναπόφευκτο — κεφάλαιο: το στενό περιβάλλον του πρωθυπουργού. Οι σύμβουλοι, οι «αθόρυβοι» παράγοντες του Μαξίμου, όσοι καθορίζουν αποφάσεις χωρίς λογοδοσία, πρέπει να υποστούν την κάθαρση της πραγματικότητας. Διότι καμία κυβέρνηση δεν αλλάζει ουσιαστικά αν δεν αλλάξει πρώτα εκεί όπου παράγεται η εξουσία.
Αν θέλει ο πρωθυπουργός να αποκαταστήσει την αξιοπιστία, πρέπει να δείξει πως δεν φοβάται την αλήθεια:
ότι κάποιοι απέτυχαν∙
ότι κάποιοι δεν ήταν ποτέ ικανοί∙
ότι όσοι παραμένουν στο τιμόνι πρέπει να υπηρετούν τη χώρα — όχι τη θέση τους.
Ο ανασχηματισμός δεν είναι πράξη εντυπώσεων. Είναι πράξη αυτοκριτικής και ταυτόχρονα πράξη επανεκκίνησης. Αν δεν γίνει τώρα, η πραγματικότητα θα επιβάλει πιο οδυνηρές αποφάσεις — όταν πια θα είναι αργά για να αλλάξουν οι άνθρωποι, και θα απομένει μόνο να αλλάξουν οι ελπίδες.
Σε κρίσιμες ώρες, η εξουσία έχει μία μόνο επιλογή: