Η παρουσίαση του βιβλίου του Αλέξη Τσίπρα στις 3 Δεκεμβρίου στο Παλλάς αποτέλεσε το κεντρικό πολιτικό γεγονός των τελευταίων ημερών. Ο πρώην Πρωθυπουργός δεν περιορίστηκε στην προώθηση του βιβλίου του, αλλά χάραξε σαφώς τους όρους του νέου πολιτικού του εγχειρήματος, απευθύνοντας ανοιχτή πρόσκληση προς κάθε προοδευτικό και δημοκρατικό πολίτη.
Το όραμα της «Νέας Μεταπολίτευσης»
Ο Τσίπρας επανέλαβε τις θέσεις του τελευταίου κεφαλαίου του βιβλίου, αναφερόμενος στην ανάγκη μιας «Νέας Μεταπολίτευσης». Χρησιμοποίησε όρους φορτισμένους ιστορικά και πολιτικά, όπως «Κίνημα» και «αυτοοργάνωση», προκαλώντας έντονες συζητήσεις για το μέλλον της Κεντροαριστεράς στην Ελλάδα.
Το μοντέλο Ανδρέα Παπανδρέου
Ο πρώην πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να εμπνέεται από το μοντέλο του Ανδρέα Παπανδρέου, μιλώντας για αυτοοργάνωση και επανίδρυση της Δημοκρατικής Παράταξης. Πρόκειται για μια στρατηγική που στοχεύει στην ανασύνταξη του προοδευτικού χώρου, σε μια εποχή που η πολιτική αντιμετωπίζει κρίση εμπιστοσύνης από τους πολίτες.
Το δύσκολο στοίχημα της αυτοοργάνωσης
Η αυτοοργάνωση, όσο ελκυστική κι αν ακούγεται, κρύβει κινδύνους: απουσία ιεραρχίας, κούραση των συμμετεχόντων, έλλειψη θεσμικής εμπειρίας. Στην εποχή των social media και της τεχνητής νοημοσύνης, η συμμετοχή μπορεί να εκτοξευθεί μέσα σε ώρες – αλλά και να εξατμιστεί εξίσου γρήγορα.
Η ιστορία των κινημάτων, και στην Ελλάδα, διδάσκει ότι όταν δεν υπάρχει σαφής μηχανισμός θωράκισης, «πονηροί πολιτευτές» μπορούν να εμφανιστούν από το πουθενά και να καπελώσουν τη διαδικασία. Κάτι που συνέβη και στο ΠΑΣΟΚ μετά από χρόνια, οδηγώντας από τον ενθουσιασμό στη φθορά.
Το στοίχημα λοιπόν δεν είναι να γεννηθεί το Κίνημα, αλλά να μείνει αληθινά κινηματικό.
Η κινηματική διαδικασία που προτείνει ο Τσίπρας εγείρει σημαντικά ερωτήματα:
Πώς θα λειτουργήσει η αυτοοργάνωση χωρίς ιεραρχία και δομημένη δομή;
Πώς θα αποφευχθεί η ασυνέπεια ή η αποσπασματικότητα;
Πώς θα διατηρηθεί ο αρχικός ενθουσιασμός χωρίς να επέλθει κόπωση;
Πώς θα προστατευτεί το κίνημα από «πονηρούς πολιτευτές» που θα επιχειρήσουν να το «καπελώσουν»;
Τα βέλη προς την υπάρχουσα ηγεσία
Η ομιλία του Τσίπρα περιείχε σαφείς αιχμές κατά των πρώην συντρόφων του. Μίλησε για «μικρόκοσμους» που δεν αντιλαμβάνονται τις αγωνίες του κόσμου και για ηγετικά στελέχη που προτιμούν να δουν τρίτη τετραετία Μητσοτάκη, «αρκεί να είναι πρώτοι στο χωριό».
Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, ο πρόεδρος της Νέας Αριστεράς και άλλοι βουλευτές βρέθηκαν ουσιαστικά να είναι θεατές στο δικό τους πολιτικό μέλλον, ακούγοντας για δεύτερη φορά ότι «δεν κάνουν» και ότι «έχουν κλείσει τον κύκλο τους».
Το στοίχημα της επιστροφής
Πριν από την ίδρυση του νέου κόμματος ως πολιτικού φορέα, ο Τσίπρας φαίνεται να επενδύει στη δημιουργία ενός ευρύτερου κινήματος. Η επιτυχία του εγχειρήματος θα κριθεί από:
Τη δυναμική συμμετοχή των πολιτών που θα συστρατευθούν με κινηματικούς όρους
Την αποφυγή των παγίδων της αυτοοργάνωσης και των πελατειακών δομών
Τη διαφοροποίηση από το ΠαΣοΚ, όπου παρόμοιες προσπάθειες μετά από καιρό εκφυλίστηκαν
Η επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα στην πολιτική σκηνή με το όραμα της «Νέας Μεταπολίτευσης» αποτελεί ένα τολμηρό στοίχημα. Σε μια εποχή αποστασιοποίησης των πολιτών από την πολιτική, η πρόκληση της δημιουργίας ενός αυθεντικού κινήματος αυτοοργάνωσης είναι δύσκολη, αλλά όχι αδύνατη.
Μένει να φανεί αν ο πρώην Πρωθυπουργός θα καταφέρει να μετατρέψει το όραμά του σε πραγματικότητα και αν το νέο του κόμμα θα αποτελέσει πραγματική εναλλακτική στο υπάρχον πολιτικό σκηνικό.
Για την ώρα, πάντως, ένα είναι βέβαιο: ο Αλέξης Τσίπρας επέστρεψε. Και επέστρεψε όχι ως πρώην, αλλά ως διεκδικητής.